I Lihenden i Sihek


Todu i taotao-ta på'go ma tungo' i pusision-ña i sihek, ya ma tungo' na esta sen hassan i paluma.

Guaha mås ki un siento ha' na sihek tetehan gi mundo lao manlå'la'la' yan mañåsaga todu gi halom gigao siha gi fanggå'ga'an pat otro taiguihi na lugåt siha. 

Put este na råson, esta ti tahdong i tiningo'-ta put i sihek, sa' para i meggaiña na Chamorun på'go tåya' nai ta ripåra siha manlibre gi halomtåno'.

Lao estague un lihende put i sihek, i taotao ma sångan gi åntes na tiempo put i sihek, ni' umeksplikåkayi hit put i kustumbre-ña yan i bonito na pusision-ña i paluma. 

Estague i lihende:

Gi åntes guåntes na tiempo, eståba un taklalo' na biha ni' sumåsaga na maisa gi halomtåno'.

Mampos banidosa yan presonida este na biha.

Gof ya-ña mamåhan guaguan na magågu, esta bubula todu i aparadot siha gi halom i dangkolo' na kastiyu-ña.

Sesso di manusa kulot åsut na bestidu, åpa’ka’ na tapes yan kulot kåhet na pañelu.

Gof kåpas na kusiñera este na biha, gof ya-ña mamå'tinas fina'mesm, lao gof ti geftao.

Ti ya-ña mamå’tinas fina’mames para otro taotao.

Ya-ña mamå’tinas para i na’-ña ha’.

Guaha na biahi i taotao ginen i sengsong ma bisita i biha ya faisen kao siña ma chagi i fina'tinås-ña.

Kada biahi, ha dulalak siha. 

Perfekton chattao este na biha. 


Un diha måtto un bihu na taotao gi gima’-ña este na biha, ya mamaisen kao siña fina’tinåsi gui’ brohas.

Gi minagahet ti malago’ este na palao’an umayuda i bihu. 

Ilek-ña gi sanhalom-ña "Bei fa'chåda' este churan taotao."

Ha diside na para u fa’tinåsi i bihu un dikike’ na brohas, ya un dångkolo’ para guiya i biha.

Gi duranten i mahotnon i brohas, ha ripåra na sigi dumångklo’ i na’-ña brohas i taotao. 

Anai ha laknos i dos brohas, hinengang gui' nu i inatulaika.

I bihu, ha lachai chaddek i na'-ña ya mamaisen ta’lo. 

Ilek-ña i biha gi sanhalom-ña "Este na biahi, bei na'siguro na mapede' este na kabron."

Sigi i biha ha na’ladikike’ i fina’tinås-ña para i taotao lao sigi en fin dumångkolo’ mås.

Ha ripåra gui’ i biha na kada manhotno gui’ ladikike’ na brohas, guiya lokkue’ mismo dumidikike’.

Alos uttemos, dumikike’ña gui’ i biha kinu un paluma.

Annai måsa i mina’dos na brohas, mama’paluma gui’ ya kumulot åsut, åpa’ka’ yan kulot kåhet ya guiya mismo paluman sihek. 



Comments

Popular posts from this blog

Chamoru Love Sayings

Chamorro Public Service Post #15: Pues Adios, Esta Ki

Tuleti