I Sengsong I Taotao-ta Siha

 


Hagagas i sengsong-ta siha, gof prisisisisu para u ditetmina, para u sinangåni håyi hit.

Gi tiempon i manmofo’na na taotao-ta, i sengsong gumo'go'te i hale' i familia yan parientes siha ya mina'gåsi nu i Maga'låhi yan Maga'håga'.

Tåya’ rai yan rainai guihi na tiempo. Tåya’ emperådot para todu i taotao-ta.

Kada songsong taiguihi un guafak, tinifok todu i familia siha.

Guaha na biahi inachaki entre i sengsong siha put asunton tåno' pat yanggen guaha inale' palao'an.

Lao ta tungo’ na achokka’ chaddek manmamu, chaddek lokkue’ manasi’i.

Gi duranten i Geran CHamoru yan Españot, guaha na songsong siha mandanña' para u ma mumuyi i Españot.

Gi 1670s Si Maga'låhi Agualin tumachu para u mumu kontra i Españot, på'go i pumalu taiguihi as Maga'lahi Don Antonio Ayihi tumachuyi i Españot.

Gi duranten i mafa'na'an "Reduccion" manafuetsas i taotao-ta gi todu i Isla siha para u fanmañaga' gi lugåt ni' inayek ni i Españot.

Humuyongña gi 1740, sais ha' na songsong tetehnan giya Guåhan.

I gima'yu'us makåhat gi talo' kada na songsong.

Gi tinituhon, i taotao-ta ti ma aksepta este, lao gi tiempo, esta manmapayuni. 

 I maintrodusin mañantos yan fiesta siha numa'i hit anima yan interes para este nuebu na sengsong-ta.

I fiesta umarekla i fanha’aniyan dinanña', mientras ta pripapara hit para i finatton i taotao tumåno'.

Despues di Geran Dos, bula ta'lo manmana'fañuñuha gi tano'-ñiha.

I sengsong Sumai mumalingu para guatu gi Naval Base Guam.

Dedidu yan Yigu, eståba puru ha' gualo'.

På'go i dos songsong itmas dångkolo’ ni' masagagåyi.

Desde i Tiempon Españot, todu tiempo guaha taotao ni' muma'gågasi I sengsong komo atkadi, mayot pat cabeza de baranguy.

Guiya manayuyuda para u guaha pås yan para u fanenfuetsa lai pat u ayuda i taotao gi todu nisisidåt.

Ha na'fanbanidodosu hit ni' sengsong-ta. Ya-ta muna'annok este na siniente gi i maestablesin finattan songong pat gupot songong taiguihi i “Agat Mango Festival" pat “Malesso Crab Festival."

Kada henerasion, gi kada siklo siña linemlem put este na tinilaika, lao manggagaige ha’. 


 

 

 

 

Comments

Popular posts from this blog

Chamoru Love Sayings

A Family With Any Other Name...

Announcing the 2012 Guam Political Sign Awards